بزرگ ترین سیستم رصدی شبکه پیام‌رسان تلگرام از سال 95 در حال ذخیره، تحلیل و رصد این شبکه اجتماعی است و از مطالب کانال های عمومی، گزارش وضعیت تهیه می کند و با تعمیم ناقص آمار کانال ها به کل محتوای تلگرام و ترسیم تصویری غیرواقعی، مسئولان را به اشتباه می اندازد.
به گزارش بادیجی ، بنابرگفته سید ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی، «رصد دقیق فضای مجازی کشور به عنوان یکی از مهمترین وظایف این شورا از سال 95 در دستور کار قرار گرفته است تا امکان دسترسی به اطلاعات دقیق تر و به روزتری برای پاسخ گویی به نیازهای کشور در مرکز ملی فضای مجازی فراهم باشد.»
با این برنامه شورا، نیاز به داشتن ابزار مناسب برای نظارت و رصد، تجمیع داده ها و داشبورد مدیریتی مرتبط احساس شد.
در برهه ای که برنامه رصد فضای مجازی کشور در دستور کار قرار گرفت و مقرر شد مهم ترین بخش های فضای مجازی کشور را تحت پوشش قرار دهد، شبکه پیام‌رسان تلگرام سهم بزرگی از فعالیت های کاربران ایرانی در اینترنت را به خود اختصاص داده بود. از این رو با راه اندازی سامانه ای، اقدامات مرتبط با رصد، ذخیره سازی و تحلیل محتواهای عمومی تلگرام آغاز شد.
نتایج این رصدها ابتدا در سایت مرکز ملی فضای مجازی به صورت رسمی اعلام شد که تقریبا از ابتدای امسال اطلاع رسانی عمومی این سامانه متوقف شده است؛ اما اکنون نیز این وظیفه در آزمایشگاه شبکه های اجتماعی دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه تهران دنبال می شود که اخیرا نیز نتایج این مرکز از رصد، ذخیره سازی و تحلیل محتوای تلگرام در بازه یک ماهه پس از فیلتر شدن این شبکه، مورد استناد وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار گرفت.
اما سامانه ای که به عنوان سیستم رصدی شبکه پیام‌رسان تلگرام در کشور مورد استناد مسئولان قرار می گیرد و به سطوح بالای مدیریتی گزارش می دهد، بر مبنای پربازدید ترین مطالب عمومی و کانال های هر روز تحلیل می کند و طبق اصول اخلاقی به کانال ها و گروه های خصوصی و چت های خصوصی وارد نمی شود. اما محتوای عمومی شامل کانال ها و گروه های عمومی است، در حالی که این سامانه گروه های عمومی را رصد نمی کند.
این در حالی است که شاکله اصلی یک شبکه اجتماعی و پیام رسان بر ارتباطات دو طرفه آن است و بخش کانال و ارتباطات یکطرفه، نازلترین سطح یک شبکه است که در تحلیل های داده های یک شبکه اجتماعی کمترین ارزش را دارند. زیرا برای مثال سیاست معمول کانال های غیراخلاقی بر تعداد اعضای کم و تعداد زیاد کانال است و بخش مهمی از مباحث غیراخلاقی در گروه ها پیگیری می شود، در حالی که در این سیستم رصد، تنها کانال های پربازدید رصد می شوند. همچنین این نکته بسیار مهم را نباید فراموش کرد که همواره در دنیا در همه بخش های فضای مجازی مطالب سالم و خنثی پربازدیدترین مطالب هستند.
بنابراین وقتی در رصد فضای مجازی اصول اخلاقی به درستی رعایت می شوند و از این رو محدودیت هایی وجود دارد، در تهیه اطلاعات مدیریتی برای مسئولان تصمیم گیر کشور نیز باید تمامی جوانب واقعیت های فعلی در نظر گرفته شوند. اما در شیوه فعلی گزارش دهی، به اشتباه آمار کانال های شبکه پیام‌رسان تلگرام به کل محتوای تلگرام تعمیم داده می شود که مطابق بر واقعیت نیست. این شیوه اشتباه و ارایه ناقص آمار، مسئولان را دچار خطای محاسباتی می کند.
همچنان که در نتیجه این مدل تهیه گزارش، سید محمود علوی وزیر اطلاعات در بهمن 95 با ارایه آماری از محتوای تلگرام، عنوان کرد: «بر اساس رصد انجام شده از 180 هزار کانال فعال در تلگرام، 90 درصد دارای موضوعات اجتماعی و مربوط به ارتباطات فامیلی، خانوادگی و دوستان هستند. از 10 درصد باقی مانده دیگر، هفت درصد سیاسی و سه درصد کانال های منحرف است. از سه درصد کانال های منحرف، 2.5 درصد فاسد و غیر اخلاقی و نیم درصد ضد دین هستند.»
به استناد برآوردهای نزدیک به واقعیت، برخی معتقدند آمار یک تا دو درصدی از فضای غیراخلاقی شبکه پیام‌رسان تلگرام صحیح نیست و میزان محتوای غیراخلاقی در این شبکه را بیشتر از این مقدار برآورد می کنند.
با این توضیحات، درباره منابع احصاء آمارهای تلگرام و تهیه اطلاعاتی که به مسئولان ارایه می شود و در تصمیم گیری ها مبنای استناد قرار می گیرد، اختلاف نظرهای جدی وجود دارد.
منتقدان روش فعلی معتقدند ارایه آمار از مطالب پر بازدید فایده ای ندارد و حاوی اطلاعات درستی نیست. بلکه یک سیستم رصد کارآمد باید بتواند تحولات را شناسایی کند و برای مثال مطالبی را که رشد سریع و غیرعادی دارند، تشخیص دهد. برای مثال انتظار می رفت سامانه رصد تلگرام بتواند تحرکات پیش از اتفاقات دی ماه در کشور را تشخیص دهد که نتوانست.
اما برای تهیه شرح واقعی از وضعیت محتوا در شبکه پیام‌رسان تلگرام و بدست آوردن دید واقعی نسبت به شرایط موجود، حتی رصد و تحلیل محتوای گروه ها علاوه بر کانال های عمومی هم کافی نیست، حتی اگر دامنه رصد به بیش از 700 هزار کانال رسیده باشد، زیرا همان طور که پیش تر اشاره شد اصل محتوای شبکه های اجتماعی در ارتباطات خصوصی جاری است؛ همین محدودیت صحیح و منطبق بر اخلاق، نشان می دهد اصل اقدام رصد به عنوان ملاک تصمیم سازی در این حوزه کافی نیست و باید راه حل دیگری را در نظر داشت. اکنون نیازمند نگاهی هستیم که در مواجهه با واقعیت های بخشی از فضای تلگرام که زمین بازی دیگران است به جای چشم پوشی، رفتار پیشگیرانه، بازدارنده و کنترل کننده داشته باشد و با هوشیاری و اختیار عمل برخورد کند.
در حال حاضر در رویکرد فعلی، ضعف اطلاعاتی در رصد و تحلیل صحیح محتوای تلگرام با تقویت کلاینت ها در قالب نسخه های فارسی تلگرام جبران می شود. به این معنی که نوعی از پاک سازی روی بخشی از فضای تلگرام که زمینه ساز تهدید است انجام می شود.
اساسا تلگرام به دلیل ساختار غیرکنترلی، فضای وقوع جرم و اقدامات ضد اخلاقی و ضد امنیتی را دارد که همواره در بخشی از تلگرام، جریان هایی شکل می گیرد، افراد علاقمندی را جذب می کند و حتی علاقه هایی را ایجاد می کند و نیروهایی پنهانی صرف کشف، مقابله و خنثی کردن این جریان ها می شوند؛ این صورت مساله همیشه باقی است و چرخه این چالش تا ابد ادامه دارد؛ در حالی که راه حل این نیست.
تجربه توسعه پیام رسان های بومی در کشورهایی مانند ژاپن، چین، کره جنوبی و اندونزی نشان می دهد ارایه سرویس های متنوع به ویژه سرویس های اقتصادی در پیام رسان های بومی، کاربران را به سمت فعالیت های سالم سوق داده و کشورها را با کمترین چالش مواجه می کند؛ این در حالی است که در پیام رسان های خارجی به دلیل نبود امکان ارایه سرویس های بومی و کاربردی بستر افزایش محتوای طنز، غیراخلاقی، انتشار اخبار غیررسمی و فعالیت گروه های معاند فراهم می شود.
ادامه فعالیت یک پیام رسان خارجی در قالب کلاینت های داخلی تداوم مشکلات قبلی خواهد بود و ادامه راه با پیام رسانی که با کشور همکاری ندارد و حتی برخورد‌های ضروری مقطعی فعالیت های تجاری، رسانه ای، فرهنگی و اجتماعی سالم در آن در آینده سودی نخواهد داشت.
اساسی ترین و آخرین راهکار، همان توسعه سرویس های بومی برای ایجاد اکوسیستم رسانه ای و اقتصادی پایدار در کشور در بلند مدت است.
منبع:فارس
انتهای پیام/
نظرات کاربران