آغاز سال نوی میلادی، معمولاً برای کارشناسان صنعت خدمات مالی و بانکی، با پیش‌بینی‌ها، تخمین‌ها و معرفی روندهای مختلف برای سال جدید قرین می‌شود.
این‌که ببینیم مردم چه دیدگاهی در مورد آینده دارند و اصولاً در مورد آنچه که تحت عنوان پیش‌بینی در خصوص اتفاقات و روندهای آینده مطرح می‌شود چه نکته نظراتی دارند بسیار جالب و حائز اهمیت است. اما اگر بخواهیم صادقانه بگوییم، معمولاً فهرست‌هایی که منتشر می‌شوند ناامیدکننده هستند. اغلب این فهرست‌ها، حاوی روندها و پیش‌بینی‌هایی هستند که در سال گذشته آغازشده‌اند و احتمال می‌رود که در سال پیش رو، ادامه پیدا کنند. در حقیقت، اکثریت قریب به اتفاق فهرست‌های منتشر شده، به نوعی ما را در میان «پیش‌بینی‌ها» و «روندها» سردرگم می‌کنند. به نظر می‌رسد صحبت کردن در مورد مسائلی که «سال گذشته شروع شده‌اند و امسال قرار است ادامه پیدا کنند» چندان معنا و مفهوم پیش‌بینی ندارد و نمی‌تواند خیلی جذاب باشد. این‌طور نیست؟!
بر همین اساس، با این امید که در دام این سردرگمی نیفتیم و حق مطلب را ادا کرده باشیم، پنج مورد از پیش‌بینی‌های – واقعاً پیش‌بینی! – صنعت بانکداری و فین‌تک برای سال 2023 را معرفی می‌کنیم.
ورود بانک‌های بزرگ به عرصه بانکداری به عنوان سرویس
در حال حاضر، بانکداری به عنوان سرویس (BaaS: Banking as a Service)، رویکردی نه چندان مهم برای بانک‌های بزرگ است و به عنوان یک بازی کوچک بانکی قلمداد می‌شود. خدمات و محصولاتی که اصولاً نرخ‌های مبادله مطلوب زیر 10 میلیارد دلار (در دارایی) بانک‌ها را شامل می‌شوند و از این رو، خیلی جدی گرفته نشده‌اند.
با وجود این‌که طی سال‌های اخیر استارتاپ‌های فین‌تکی ثابت کرده‌اند می‌توانند خدمات و محصولات بانکی را توسعه داده و تجربه مشتری خارق‌العاده‌ای را به آن بی‌افزایند، و در عین حال، بسیاری از سیستم‌های بانکداری نیز به آن روی آورده‌اند، اما هنوز هم بانک‌های بزرگ، توجیه اقتصادی کافی برای ورود به آن را نیافته‌اند.
سهم درآمد انجام معاملات برای بانک‌های بزرگ، چیزی در حدود 70 به 30 است – نسبت فین‌تک به بانک، که در مقایسه با نسبت 50 به 50 بانک‌های خرد به این دست بانک‌ها خیلی پایین‌تر است – که تنها یک تصمیم حاشیه‌ای برای بانک‌های بزرگی همچون جی‌پی مورگان چیس (JPMorgan Chase) یا بنک آو آمریکا (Bank of America) تلقی می‌شود.
در صورتی که شریک بالقوه بزرگ باشد – البته که برای من نوعی به عنوان یک خرده‌فروش یا بازرگان بزرگ است نه برای شرکتی که خود را یک استارتاپ فین‌تک معرفی کرده است – و بتواند حجم بالایی از پرداخت‌ها یا بهتر از آن حجم وام‌دهی را وعده دهد، به احتمال زیاد بانک‌های بزرگ تمایل بیشتری برای تحمل ضربه خواهند داشت و این حاشیه ضرر را خواهند پذیرفت. به عبارت بهتر، بانک‌های بزرگ زمانی توجیه اقتصادی لازم برای مشارکت با یک استارتاپ فین‌تکی، در قالب بانکداری به عنوان سرویس، را پیدا می‌کنند که فین‌تک موردنظر، به قدری بزرگ و قدرتمند باشد که بتواند رقم‌های بالاتری از سودآوری و درآمدزایی را در اختیار بانک قرار دهد.
با این حال، این نکته را نیز باید متذکر شد که بانکداری به عنوان سرویس، لزوما به معنای مشارکت بانک‌ها با شرکت‌های فین‌تکی مصرف‌کننده نیست. بسیاری از بانک‌ها این فرصت را دارند تا در قالب بانکداری به عنوان سرویس، با شرکت‌های کوچک و متوسط و یا تجاری وارد مشارکت استراتژیک شوند و در کنار آن، از همراهی ارائه‌دهندگان عمودی نرم‌افزار به عنوان سرویس (SaaS: Software as a Service) نیز استفاده کنند. ارائه‌دهندگانی که به لطف ارتباطات متعدد و قدرتمند خود با مشاغل مختلف در بازارهای عمودی، انتخاب خوبی برای بانک‌های بزرگ در آینده‌ای نه چندان دور خواهند بود.
جایگزینی امور مالی تعبیه‌شده با فین‌تک تعبیه‌شده
شرکت‌های مشاوره‌ای مطرحی همچون مکنزی (McKinsey) و بین (Bain)، تخمین می‌زنند که درآمدهای مربوط به امور مالی تعبیه‌شده یا نهفته (Embedded Finance)، طی چند سال آینده به تریلیون‌ها دلار در ایالات‌متحده افزایش خواهد یافت. در یکی از پست‌های اخیر خود در لینکدین (LinkedIn)، نوشته بودم که تا سال 2025، چیزی در حدود 300 نمونه از بانک‌های بزرگ وارد بانکداری به عنوان سرویس خواهند شد. رقمی که بسیاری از مخاطبین و متخصصین، در کامنت‌ها اعتقاد داشتند با ضریب سه در آن اغراق شده است.
اما نکته اصلی اینجا است که اگر فرض کنیم تخمین من نوعی اشتباه بوده و بر اساس کامنت‌ها، قریب به 100 بانک در تجارت بانکداری به عنوان سرویس سهیم باشند، پس دیگر بانک‌ها و اتحادیه‌های اعتباری چه خواهند کرد؟ به نظر می‌رسد برای پاسخ دادن به این سؤال، باید استراتژی مبتنی بر فین‌تک تعبیه‌شده یا نهفته را دنبال کنید.
فین‌تک تعبیه‌شده، در حقیقت به ادغام محصولات و خدمات فین‌تک در وب‌سایت‌های مؤسسات مالی، برنامه‌های تلفن همراه و فرآیندهای تجاری اشاره دارد.
پژوهش‌های صورت گرفته توسط مشاورین کرنراستون (Cornerstone)، تحت عنوان «آنچه در بانکداری اتفاق می‌افتد (What’s Going On in Banking)»، نشان می‌دهد که بیش از 50 درصد از مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند بانک‌هایشان خدماتی مانند حفاظت از سرقت هویت، محافظت در برابر نقض داده‌ها، مدیریت اشتراک و خدمات مذاکره قبض همراه با حساب‌های جاری‌شان را یکپارچه کنند.
این استراتژی در سال 2023 اهمیت ویژه‌ای خواهد یافت، چرا که بسیاری از بانک‌ها به دنبال کاهش حجم وام‌دهی در پلتفرم خود هستند.
در حقیقت، همان‌طور که پلتفرم‌هایی مانند اسکوئر (Square)، آمازون (Amazon) و شاپیفای (Shopify) در حال تنوع بخشیدن به خدمات قابل ارائه خود به مصرف‌کنندگان هستند (اغلب به خدمات مالی، اما نه محدود به آن)، سیستم‌های بانکی و اتحادیه‌های اعتباری نیز راهی نخواهند داشت جز این‌که روابط خود را با مشتریان کسب‌و‌کار کوچکشان تعمیق دهند. رویکردی که لزوما، به یک استراتژی فین‌تک تعبیه‌شده متمرکز بر کسب‌وکارهای کوچک نیاز دارد.
در واقع، اگر بخواهیم ساده‌تر بگوییم، در سال جدید و سال‌های پس از آن، شرکت‌ها، بانک‌ها، سازمان‌ها و حتی خرده‌فروشان، چاره‌ای ندارند جز این‌که هر کدام خود یک فین‌تک شوند. حال این‌که در سال 2023، بانک‌ها چقدر به مشارکت با فین‌تک‌ها در قالب بانکداری به عنوان سرویس روی خواهند آورد و چقدر از فین‌تک تعبیه‌شده استقبال خواهند کرد، باید صبر کرد و دید.
بی‌ان‌پی‌ال، یکی از مهم‌ترین رویکردهای بانکی
ارائه‌دهندگان بی‌ان‌پی‌ال یا الان بخر، بعداً پرداخت کن (BNPL: Buy Now, Pay Later)، در سالی که پیش رو داریم از تأمین مالی خریدهای فردی به تأمین مالی خطوط اعتباری تبدیل خواهند شد. به عبارت دیگر، بی‌ان‌پی‌ال، به پیشنهادی جدید به جای کارت‌های اعتباری تبدیل خواهد شد.
اگرچه در حال حاضر نیز ارائه‌دهندگانی هستند که به بانک‌ها، در ارائه خدمات مبتنی بر بی‌ان‌پی‌ال کمک می‌کنند، اما بر اساس مطالعات صورت گرفته در خصوص صنعت بانکداری و آنچه که در آن می‌گذرد، فعلاً حجم بسیار معدودی از بانک‌ها نسبت به ارائه این دست از خدمات تمایل نشان می‌دهند.
با توجه به این‌که در سال 2023، بانک‌ها و اتحادیه‌های اعتباری تمرکزی کمتری روی کارت‌های اعتباری خواهند داشت، مؤسسات مالی متوسط این فرصت را خواهند یافت تا به‌طور بالقوه، موقعیت خود را در خارج از حوزه کارت‌های اعتباری تثبیت کرده و از مزیت‌های خدمات بی‌ان‌پی‌ال، نه تنها خود که کاربرانشان را نیز بهره‌مند کنند.
برخلاف تصور عموم، پلتفرم‌هایی نظیر کلارنا (Klarna) و افترپی (AfterPay)، به معنای واقعی کلمه، پلتفرم‌های ارائه‌دهنده بی‌ان‌پی‌ال نیستند! این پلتفرم‌ها را بیشتر می‌توان فعال‌کننده تجاری قلمداد کرد. شرکت‌هایی از این دست، تنها به تاجران کمک می‌کنند تا بیشتر بفروشند، آن هم با ارائه یک راهکار پرداخت اقساطی، که تنها بخش بسیار کوچکی از پیشنهادات را تشکیل می‌دهد. بی‌ان‌پی‌ال واقعی، در سال پیش رو و سال‌های پس از آن، توسط بانک‌ها معرفی و عرضه خواهد شد.
تأیید دفتر حمایت مالی از مصرف‌کننده توسط دیوان عالی
در صورتی که بانکداران تصور می‌کنند دفتر حمایت مالی از مصرف‌کننده (CFPB) در حال حاضر خاری در چشم آنها است، بهتر است صبر کنند و ببینند سال 2023 میلادی چه خوابی برایشان دیده است!
طولی نمی‌کشد که در همین سال پیش رو، جان رابرتز (John Glover Roberts Jr) و برت کاوانا (Brett Michael Kavanaugh)، دو تن از نه قاضی ارشد دیوان عالی ایالات‌متحده آمریکا، تیر خلاص را به سیستم‌های بانکداری زده و در حمایت از قانون دفتر حمایت مالی از مصرف‌کننده، در کنار قضات چپ‌گرا قرار بگیرند.
به طور کلی، در این‌که محیط نظارتی برای بانک‌ها در سال 2023 چندان مساعد نخواهد بود شکی نیست. کمیسیون فدرال تجارت (Federal Trade Commission) اخیراً به مسترکارت (Mastercard) دستور داده است تا دسترسی شبکه‌های رقیب به صندوق رمز خود را میسر کند. اقدامی که «توکن‌سازی» را هدف قرار می‌دهد و خبر از سالی سخت برای بانک‌ها و مؤسسات مالی دارد. طبق گفته کمیسیون فدرال تجارت، مسترکارت از لحاظ تاریخی دسترسی شبکه‌های رقیب به صندوق رمز خود را متوقف کرده بوده و این بدان معناست که هر زمان که مصرف‌کنندگان تصمیم به پرداخت با کیف پول موبایلی می‌گرفتند، بازرگانان مجبور بودند تراکنش‌ها را از طریق مسترکارت (یا ویزا) هدایت کنند و هزینه تراکنش‌های شرکت را بپردازند، که معمولاً بیشتر از رقبای آنها است. ظاهراً برای نهادهای نظارتی در واشنگتن، درآمد تاجر و خرده‌فروش مهمتر از پیشگیری از تقلب و امنیت مصرف‌کننده است.
سال 2023، سال «چت‌بات‌ها» در بانکداری
پس از این‌که چندین و چند سال، مدام از کارشناسان و متخصصین شنیده‌ایم که هوش مصنوعی، چقدر می‌تواند برای صنعت بانکداری ساختارشکن باشد، در نهایت در سال 2023، وقت آن فرا رسیده است تا مدیران بانکی قدمی در این راه بردارند.
نه لزوما به این خاطر که به سخنان و توصیه‌های متخصصین گوش فرا داده و گردن نهاده‌اند، بلکه به این دلیل که بچه‌ها و دوستان جوان‌ترشان به آنها توضیح می‌دهند که چت‌بات‌ها چقدر می‌توانند دوست داشتنی، هیجان‌انگیز و کارآمد باشند.
پیش‌بینی دیگری که در مورد صنعت بانکداری و فین‌تک می‌توان کرد، روی آوردن بانک‌ها به سرمایه‌گذاری روی هوش مصنوعی محاوره‌ای است. سرمایه‌گذای جالب و مهمی که در حال حاضر نیز بسیاری از سازمان‌ها، به ویژه اتحادیه‌های اعتباری، آماده انجامش هستند.
پژوهش‌های صورت گرفته توسط مشاورین کرنراستون، تحت عنوان «آنچه در بانکداری اتفاق می‌افتد»، نشان می‌دهد که از هر چهار اتحادیه اعتباری، یک مورد اعلام کرده است که قصد دارد در سال 2023، یک چت‌بات در مجموعه خود راه‌اندازی کند.
اگرچه پیش‌بینی می‌کنیم که در سال 2023، با روی کار آمدن خیل عظیمی از چت‌بات‌ها در صنعت بانکداری روبه‌رو باشیم، اما نمی‌توان ضمانت کرد که کیفیت خدمات ارائه شده از سوی این چت‌بات‌ها خوب باشد. هرچه باشد، هنوز در ابتدای این مسیر قرار داریم و به اصطلاح، شب دراز است و …
با نگاهی به سال پیش رو، می‌توان اذعان کرد که بانک‌ها، به چیزی فراتر از یک چت‌بات نیاز دارند.
برای پاسخ‌گویی به نیازهای روزافزون خدمات دیجیتال و تعاملات بالاتر، بانک‌ها نیازمند پیاده‌سازی دستیارهای دیجیتال هوشمند (IDA: Intelligent Digital Assistants) هستند. اما تفاوت این دستیارهای دیجیتال هوشمند با چت‌بات‌ها در چیست؟
چت بات‌ها را می‌توان به عنوان یک سری سیستم‌های مبتنی بر قانون تعریف کرد که می‌توانند مجموعه‌ای از وظایف معمول و تعریف شده را بر اساس پرسش‌هایی متداول انجام دهند. اما دستیارهای دیجیتال هوشمند، کاملاً مجهز به درک زبان طبیعی هستند و می‌توانند طیف وسیع‌تری از موارد استفاده را با سهولت بیشتر در استقرار و نصب، و کیفیت بالاتر و قابلیت مکالمه پیچیده‌تر پشتیبانی کنند.
نظرات کاربران