نسل پنجم از شناخت تا تخیل

اپراتورهاست، باید دید آیا نوکیا می‌تواند انقلاب نسل پنج را همراه با کشورهای توسعه یافته به ایران نیز بیاورد؟

شبکه نسل پنج یا 5G چیست؟ پس از نسل دوم تفاوت نسل‌ در شبکه تلفن همراه به‌طور عرفی براساس میزان سرعت جابجایی دیتا(یا بازهم به‌صورت عرفی سرعت اینترنت) است که شبکه می‌تواند دراختیار مشترک قرار دهد. به‌طور خلاصه حداکثر سرعت سیم‌کارت 3G برای سرویس‌دهنده‌های خوب تا ۴ مگابیت برثانیه بوده است. پیاده‌سازی‌های نخستین نسل چهارم این سرعت را تا ۴۰ مگابیت برثانیه پشتیبانی می‌کرد. این سرعتی است که در حال حاضر در اغلب نقاط ایران با 4G قابل دستیابی است. اواخر سال 94 بود که همراه اول ارایه اینترنت نسل 4.5 یاAdvanced LTE را آغاز کرد، و پس از آن ایرانسل نیز به ارایه نسل 4.5 روی آورد. در این سرویس سرعت‌هایی تا ۲۰۰ یا ۳۰۰ مگابیت برثانیه باید در اختیار مشترکین قرار بگیرد. در حالی که در تست‌های مختلف سرعت توسط کاربران ایرانی منتشر شده به ندرت سرعت‌های بالای ۶۰ مگابیت برثانیه قابل مشاهده است.

5G

تصویر تمثیلی اینتل از فضایی که 5G در زندگی روزمره ایجاد می کند

نسل پنج یا 5G اما یک کف سرعت مشخص دارد. سرعت انتقال داده در این نسل باید حداقل یک گیگابیت بر ثانیه باشد. هرچند بعضی از تخمین‌ها از سرعت تجاری ۲۰ گیگابیت برثانیه حکایت دارد.

تفاوت نسل‌های اینترنت موبایل تنها در سرعت خلاصه نمی‌شود. یکی دیگر از شاخص‌های مورد اشاره Latency یا بازه زمانی تاخیر پیش از انتقال دیتا است که طبق استانداردهای منتشر شده باید به یک هزارم ثانیه کاهش یابد. در حال حاضر این تاخیر در شبکه‌های تلفن همراه ایران معمولا ۲۰ تا ۲۰۰ هزارم ثانیه است.

یک تفاوت نامحسوس دیگر در نسل پنجم به نسبت نسل فعلی اتصال همزمان سیم‌کارت به چند دکل است و در حال حاضر سیم‌کارت‌ها تنها با اتصال به یک دکل به اینترنت وصل می‌شوند. در استانداردهای منتشر شده سیم‌کارت‌های نسل پنجم می‌بایست هم‌زمان به دکل‌های متعدد ( مثلا ۴ دکل) بصورت هم‌ز‌مان متصل شوند تا بتوانند ارتباط دیتای باکیفیت و سرعت بسیار بالا را فراهم آورند.

نسل پنجم بطور خلاصه دنیای تازه‌ای خلق می‌کند دنیای بسیار متصل، جایی که اینترنت دیگر در وب و اپ‌های موبایل خلاصه نمی‌شود و دامنه کاربرد آن به اشیاع، خانه‌ها، دفاترکار و شهرهای هوشمند می‌رسد.

خودروهای بدون راننده

بسیاری معتقدند به‌کارگیری نهایی خودروهای بدون راننده بدون اجرایی شدن 5G ممکن نیست چرا که در عمل این خودروها باید با علائم ترافیکی و سایر خودروها بطور هم‌زمان متصل باشند.

پیاده‌سازی عملی 5G:

شبکه نسل پنج هنوز در هیچ کشوری و توسط هیچ اپراتوری در دنیا بصورت عمومی پیاده‌سازی نشده است.نوکیا درحال حاضر پرچمداری است که امکان پیاده‌سازی نسل پنج را بصورت کامل به اپراتورهای تلفن‌همراه ارایه می‌دهد. نوکیا در اکتبر ۲۰۱۶ قرارداد ارایه نخستین شبکه 5G در کره جنوبی را به امضا رساند و مراحل اجرایی آن را آغاز کرد.

Nokia – 5G

تست سرعت 5G توسط نوکیا در کره جنوبی

در کره جنوبی، آمریکا و ژاپن نسل پنج در بعضی شهرها و مناطق بصورت آزمایشی ارایه شده است. AT&T سرویس جدیدی با عنوان 5G Evolution ارایه می‌دهد که البته باید دقت کرد این تنها یک نام تجاری است و سرعت این شبکه در تست‌های صورت گرفته تا نزدیکی یک گیگابیتز رفت اما به رکورد لازم برای اینترنت 5G نرسید.

5G – AT&T

تست سرعت اینترنت 5G Evolution توسط AT&T

درمیان تمام کشورها هنوز هیچ کشوری به 5G نرسیده اما مطابق خبری در فاینشیال تایمز، همین چند روز پیش (جولای ۲۰۱۷) شرکت تلکام موبایل ایتالیا قراردادی با کشور کوچک «سان‌مارینو» به امضا رساند که طبق آن این کشور ۳۲ هزارنفری واقع شده در شرق ایتالیا نخستین کشور جهان خواهد بود که به شبکه 5G مجهز می‌شود و احتمالا از آن به عنوان جاذبه‌ای برای جذب توریست استفاده خواهد کرد.

سان مارینو

نمایی از کشور و صومعه معروف سان‌مارینو

نسل پنج در ایران

نخستین اخباری که از ورود اینترنت نسل پنج به ایران وجود دارد مربوط به گفتگوی محمد خوانساری – رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با خبرگزاری مهر است که در دی‌ماه سال ۱۳۹۳ خبر از ورود 5G به ایران در شش ماه آینده داده بود. ناگفته پیداست که این ادعا حتی در بعد کاربرد آزمایشگاهی 5G نیز بی‌اساس بوده است.

اما پس از این تاریخ و آن‌چنان که اخبار منتشر شده حکایت دارند این پژوهشگاه در سال ۹۵ با پشتبانی همراه اول اقدام به معرفی پروژه‌های مختلف مطالعاتی و برگزاری سمینار برای زمینه‌چینی در استفاده و پیاده‌سازی و ابعاد مختلف 5G نموده است. اطلاعات بیشتر در این زمینه در آدرس: http://5g.itrc.ac.ir در دسترس علاقمندان قرا ردارد.

نگاهی به فعالیت سه اپراتور تلفن همراه برای پیاده‌سازی 5G جالب توجه است.

همراه اول و 5G

همراه اول بجز همکاری گسترده با پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات برای مطالعه در زمینه 5G، در اقدامی که توسط بسیاری کارشناسان حوزه فناوری مورد استقبال قرار گرفت در تیرماه سال جاری با شرکت نوکیا تفاهم‌نامه همکاری برای ارایه و پیاده‌سازی نسل پنج به امضا رساند.

همراه اول

قراردادی که چنانچه دو طرف به آن پایبند بمانند می‌تواند خیال مشترکان این اپراتور را از دسترسی به اینترنت نسل پنج با کیفیتی بالا تا حد زیادی راحت کند.

امضای تفاهم‌نامه ارایه 5G در ایران بین همراه اول و نوکیا

ایرانسل و 5G

ایرانسل بدون آنکه در بخش‌های تحقیقاتی مشارکت آشکاری داشته باشد، چند روز پیش به ناگهان اعلام کرد که بخشی از زیرساخت شبکه نسل پنج خود را افتتاح کرده است. این خبر با سوظن فراوان همراه شد چراکه ایرانسل هنوز توانایی لازم برای ارایه اینترنت نسل ۴.۵ را به کل مشترکان خود در کشور ندارد و طبق آخرین آمار اعلام شده از سوی این شرکت تنها ۲۲۷ شهر از این امکان برخوردارند. مشخص نیست وضعیت کیفیت و پوشش در این شهرها چه باشد. از سوی دیگر با سرعت متوسط زیر ۲۰ مگابیت بر ثانیه عملا سرعت این شبکه در کف نسل چهار مانده و با توجه به کمبود دکل‌های نسل چهار، بعید است ایرانسل توانایی نصب دکل‌های لازم برای 5G را حتی در سال‌های آینده داشته باشد.

این بدبینی زمانی بیشتر می‌شود که به سخنان مدیرکل طراحی و بهینه‌سازی هسته شبکه ایرانسل در حضور وزیر ارتباطات دقت کنیم که در مورد شریک خارجی ایرانسل در بخش فنی 5G گفته است: «این پروژه با همکاری یکی از تامین‌کنندگان تجهیزات ارتباطی که بیشترین سهم بازار این تجهیزات را در جهان در اختیار دارد به بهره‌برداری رسیده است. این شرکت تامین‌کننده تجهیزات معتقد است هسته شبکه ابری مبتنی بر NFV/SDN ایرانسل، از لحاظ بار ترافیکی بزرگ‌ترین پروژه این شرکت در جهان تاکنون است.»

این گفته مدیر کل ایرانسل به این معناست که نه تنها هویت شریک این شرکت شناخته شده نیست بلکه احتمالا شرکت مطرحی در زمینه فناوری نسل پنج محسوب نمی‌شود چرا که بزرگترین مشتری آن ایرانسل است.

رایتل و 5G

رایتل که به لطف امتیازی انحصاری در سال ۸۸ توانست نخستین ارایه دهنده 3G در کشور باشد هنوز فعالیت خاصی در زمینه نسل پنج از خود نشان نداده و با توجه به نیاز 5G به شبکه گسترده و دکل‌های فراوان می‌توان پیشاپیش رایتل را آخرین بازیگر نسل پنج ایران دانست.

با توجه به شرایط کلی پیاده‌سازی نسل پنج در دنیا و توجه به وضعیت فعلی سرعت اینترنت موبایل و کیفیت پایین خطوط LTE ایران پیش‌بینی نمی‌شود نسل پنج در زمانی زودتر از ۴-۵ سال آن‌هم بصورت محدود در ایران قابل دستیابی باشد. تنها نقطه روشن در این زمینه اراده دولت برای افزایش سرعت اینترنت و حضور نوکیا در کنار یکی از اپراتورهاست، باید دید آیا نوکیا می‌تواند انقلاب نسل پنج را همراه با کشورهای توسعه یافته به ایران نیز بیاورد؟