اعتماد: در پيچ و خم گذر از محدوديت‌هايي كه هر كدام‌شان مي‌توانست شكستي حتمي را برايشان رقم بزند، تلاش شد بهترين تصميم را در دستور كار قرار دهند. چهره‌هاي شاخص اصلاحات يا رد صلاحيت شدند يا به طور كلي امكان حضور در عرصه انتخابات را نداشتند. بهمن ماه دشواري براي اصلاحطلبان گذشت، در حالي كه اصولگرايان با اطمينان خاطر و با فراق بال در حال ارنج كردن ژنرال‌هاي‌شان براي هفتم اسفند بودند، اصلاحطلبان در ميان گمنام‌هاي‌شان جست‌وجو مي‌كردند تا مناسب‌ترين‌ها را در ليستي كه قرار بود نام و راه اصلاحات را به دوش بكشد، قرار دهند. اما دنياي سياست بازي‌هاي خود را دارد و گاهي تصميم‌ها در پيچ و خم‌هايش دور از ذهن و ناباورانه مي‌شود. اهالي سياست اما مي‌توانند براي هر اقدام‌شان و در زير فشار انتقادها، منطق‌هايي را پيش رو بگذارند و سر سلامت بيرون ببرند. از همين رو واژه‌هايي را براي اينگونه پيچ‌هاي تاريخي خلق مي‌كنند، واژه‌هايي همچون «ائتلاف سياسي» كه در هفتم اسفند براي اصلاحطلبان بيشترين كاربرد را داشت تا براي بدنه اجتماعي خود حضور چهره‌هاي اصولگرا در ليست اميد را هضم كنند. ائتلاف چاره افتاد و «تكرار» چهره‌هاي شاخص كار خود را كرد، ليست اميد برنده قطعي پايتخت شد تا بسياري بگويند اصلاحطلبان با سربازهاي‌شان ژنرال‌هاي اصولگرا را شكست دادندو در ميان اين گمنام‌ها اما چهره‌هايي بودند كه چندان وفادار به نظر نمي‌رسيدند، چهره‌هايي كه پس از تشكيل پارلمان جديد كه در دلش فراكسيون اميد را جاي داده بود، حاضر نشدند تا ميثاقنامه ليستي را كه به پشتوانه آنها توانسته بودند بهارستان‌نشين شوند، امضا كنند. اكنون يك سال از آن روزها مي‌گذرد. در آستانه هفتم اسفند به دفتر محمدرضا عارف رفتيم تا براي سالنامه اعتماد گفت‌وگويي تاريخي درباره روزهاي اصلاحات داشته باشيم. در پايان اما صحبت‌ها گل انداخت و حال و هواي اسفند خاطرات سال گذشته را براي‌مان زنده كرد و فرصتي پيش آمد تا با رييس فراكسيون اميد از روزهاي پيش از انتخابات سال گذشته سخن بگوييم. عارف با صراحت مي‌گويد با حضور اصولگرايان در ليست اميد مخالف بود اما به خرد جمعي احترام گذاشت و پذيراي اين مهمانان ناخوانده شد. اما او امروز بيش از هر چيز از عملكرد آنها در مجلس ناراضي است و مي‌گويد: اگر اين روزهاي مجلس را مي‌ديدم هرگز راضي نمي‌شدم كه آنها در ليست اميد قرار بگيرند. رييس فراكسيون اميد از افرادي سخن مي‌گويد كه با تهديد يا تطميع تلاش دارند انسجام فراكسيون اميد را برهم بزنند، فراكسيوني كه او با تمام وجود از عملكردش دفاع مي‌كند و معتقد است امروز هيچ گروه و جرياني نمي‌تواند فراكسيون اميد را در مجلس ناديده بگيرد. مشروح گفتوگو با محمد رضا عارف را در ادامه بخوانيد.
دقيقا يك سال پيش چنين روزهايي اصللاح‌طلبان انتخابات مجلس را پشت سر گذاشته و ليستي را براي شركت در انتخابات ارايه كردند. انتقادات زيادي به آن ليست وارد شد. فارغ از انتقاداتي كه وجود داشت، اگر شما بخواهيد آن ائتلاف را آسيب‌شناسي كنيد چه مي‌گوييد؟
دوستاني كه با من كار مي‌كردند به خوبي مي‌دانند كه به جد مخالف حضور برخي از افراد در ليست اصلاحطلبان يا حمايت از برخي چهره‌ها در برخي شهرستان‌ها بودم. معتقدم هر جريان سياسي بايد هويت خود را حفظ كند. هويت اصلاحات يك هويت مشخصي است منتها فضاي كشور و دستاوردي كه از سال ٩٢ به دست آورده بوديم، علي‌الاصول حركت ائتلافي را پيش روي ما مي‌گذاشت. ما اگر مي‌خواستيم مسيري كه در سال ٩٢ آغاز كرديم را ادامه بدهيم ناگزير از ائتلاف بوديم. منظورمان از ائتلاف، ائتلاف اصلاحطلبان نبود زيرا قطعا اصلاحطلبان حامي دولت بودند و مشخصا منظورمان افراد غيراصلاح‌طلب بودند، كه در زمره حاميان دولت قرار مي‌گرفتند و نام ائتلاف را اميد برگزيديم. ما آگاهانه اين نام را براي ائتلاف انتخاب كرديم. اما برايم اظهرمن‌الشمس بود كه برخي از چهره‌هاي ليست اميد فرداي روز انتخابات رو در روي ما قرار خواهند گرفت. منظور من از اين افراد به هيچ عنوان افراد كمتر شناخته شده نيست اتفاقا افراد گمنام و نمايندگان مورد حمايت ما در شهرستان‌ها تا امروز بسيار خوب در فراكسيون كار كرده‌اند. ما با حاميان دولت ائتلاف كرديم همان زمان در جلساتي كه من با جوانان داشتم و در فضاي مجازي جوانان برخورد انتقادي جدي با اين موضوع داشتند و مي‌گفتند شما با چه توجيهي اين افراد را در ليست قرار داده‌ايد؟ ما مي‌خواستيم رويكرد ٩٢ را پيش ببريم. بنابراين اگر بخواهيم رويكردي نگاه كنيم، كار مناسبي را انجام داديم اما اگر بخواهيم امروز مجلس و مشكلاتي را كه با آن رو به رو هستيم را ببينيم مي‌توان گفت ائتلاف چندان موفق نبود. برخي افرادي كه با نام و راي «اميد» به مجلس آمدند به عهد خود وفادار نماندند.
در اين چند ماه گذشته اين افرادي كه شما به آنها اشاره كرديد آيا كمكي به پيشبرد اهداف فراكسيون اميد كرده‌اند يا اينكه همانطور كه شما گفتيد از فرداي انتخابات مقابل فراكسيون اميد ايستادند؟
همانطور كه گفتم اينها به طور كلي حساب خود را از فراكسيون اميد جدا كردند. البته اين موضوع حداقل براي من قابل پيش‌بيني بود. كاش اينان موضع طلبكاري هم پيدا نمي‌كردند!!
اين افراد چند نفر هستند؟
نمي‌خواهم وارد مصاديق شوم و از كسي نام ببرم چون براي همه روشن است اين افراد چه كساني هستند. اما در مورد اينكه چند نفر هستند بايد اين موضوع را متذكر شوم كه در اين موارد عدد مهم نيست در واقع نقش‌آفريني آنهاست كه مهم است. گاهي فردي وارد فضاي جديد مي‌شود و مسائلي را مطرح مي‌كند تا انسجام يك جمع را بهم بزند. الان مشكل ما در واقع همين مساله است، گاهي كسي را با تهديد يا تطميع و وعده دادن تحت تاثير قرار مي‌دهند. اما اگر كل جريان ليست و ائتلاف در كل كشور را بخواهيم بررسي كنيم به باور من قابل دفاع بود.
اگر به سال گذشته بازگرديد حاضر هستيد دوباره، اين افراد را در ليست داشته باشيد يا ترجيح مي‌دهيد از چهره‌هاي اصولگراي ديگري در ليست استفاده كنيد. چهره‌هايي همچون احمد توكلي؟
اگر به شرايط سال گذشته بازگرديم قطعا دوباره همين كار را مي‌كنيم. ولي اگر نگاه‌مان رو به آينده باشد علي‌الاصول نبايد اين كار را بكنيم. مگر آنكه يك ائتلاف مكتوب و مدون و قابل انتشار داشته باشيم. در عالم سياست گاهي شما با رقيب خودتان ائتلاف مي‌كنيد، ما آمادگي اين موضوع را داريم اما نه به آن شكلي كه در سال ٩٤ انجام شد. بايد ائتلاف با رقيب به صورت شفاف و محتواي آن قابل انتشار باشد و قبل از بستن ليست اعلام كنيم كه محورهاي ائتلاف ما بر چه مبنايي است.
انتقادهاي زيادي نسبت به عملكرد شما وجود دارد و منتقدان مي‌گويند شما كم كار هستيد. خودتان چه فكر مي‌كنيد؟ محمدرضا عارف به عملكرد خود در مجلس چه نمره‌اي مي‌دهد؟
من كه نبايد عملكرد خود را ارزيابي كنم. البته اگر بنا باشد درمورد عملكرد خودم صحبت كنم قطعا بيشتر از همه اين خود من هستم كه عملكردم را مورد نقد قرار خواهم داد. اما اين را مي‌توانم بگويم كه من واقعا از عملكرد فراكسيون اميد راضي هستم. توجه داشته باشيد كه فراكسيون اميد در شرايط خاصي تشكيل شد. در بسياري از حوزه‌ها چهره‌هاي شاخص ما ردصلاحيت شده بودند و ما ناگزير بوديم به چهره‌هاي كمتر شناخته شده روي بياوريم، البته همين چهره‌هاي كمتر شناخته شده هم افراد نخبه و برجسته‌اي بودند اما شناخته شده نبودند. اين عدم شناخت دوستان ليست اميد در خود شعب تشكيل شده در مجلس در همان هفته اول عملكرد خود را نشان داد ولي خوشبختانه چون عموماً ظرفيت خوبي داشتند به تدريج و اكنون انسجام خود را پيدا كرد. ما واقعاً از اعضاي فراكسيون اميد راضي هستيم. در تصميم‌گيري‌هاي مجلس هر جايي كه تصميم گرفتيم پيروز شويم يا اكثريت را به دست بياوريم، موفق شديم. يك جاهايي هم به‌طور كلي اعلام كرديم اعضا نظر شخصي خود را اعمال كنند، مثل بررسي برنامه ششم توسعه. در واقع به همه اعلام كرديم با نگاه كارشناسي راي بدهند و راي فراكسيوني نداشتيم. مگر در يكي –دو مورد اما هر زماني كه تصميم گرفتيم فراكسيوني راي بدهيم، موفق بوديم. خوشبختانه فراكسيون اميد مجلس امروز انسجام خوبي دارد و روز به روز هم منسجم‌تر مي‌شود و در مجلس همه جايگاه تاثيرگذاري فراكسيون اميد را قبول دارند. به بيان ديگر امروز هيچ فرد و گروهي در مجلس نيست كه بتواند فراكسيون اميد را ناديده بگيرد.
در مورد انتخابات هيات رييسه چه نظري داريد؟ مگر آنجا قرار نبود راي فراكسيوني داده شود؟ در آن زمان پيش‌بيني شما چه بود، تصور مي‌كرديد مي‌توانيد بر لاريجاني پيروز شويد؟
آمدن من براي انتخابات رياست مجلس يك تصميم شخصي نبود و برد و باخت برايم بالسويه بود. آنچه برايم مهم بود ادا به رويكرد ما در انتخابات بود و اداي تكليف و وظيفه. حتي اگر فقط يك راي مي‌آوردم بايد كانديدا مي‌شدم زيرا اين موضوع مطالبه مردم بود. من در دور دوم انتخابات به هر شهرستاني كه مي‌رفتم اين مطالبه را مطرح مي‌كردند. ما حق نداشتيم به مردمي كه ما را حمايت كردند، پشت كنيم. در عين حال مي‌خواستيم به ميدان رقابت بياييم تا كساني كه ميثاقنامه را امضا كردند خود را نشان دهند كه تا چه حد به آن ميثاقنامه پايبندند. متاسفانه بخشي از طرف‌هاي ائتلاف اميد به ائتلاف پشت كردند؛ اگر از موضوع رياست عبور كنيم ما در انتخابات هيات رييسه موفق بوديم و الان وضعيت خوبي را در هيات رييسه مجلس دارا هستيم. در كميسيون‌ها هم عملكردمان خوب بود و اين در حالي بود كه اكثريت اعضاي فراكسيون اميد نه روي فضاي مجلس شناخت دقيقي داشتند و نه اكثريت اعضاي فراكسيون، دوستان خود را مي‌شناختند.
ارتباط‌تان با لاريجاني در اين مدت چطور بوده؟
ارتباط ما خوب است.
يعني با هم در مورد مسائل مجلس مشورت و همفكري داريد؟
ارتباط ما در اين زمينه‌ها مستقيم نيست و غالبا با واسطه است. اوايل شروع كار تعاملاتي را با هم داشتيم و همصحبت مي‌شديم در جاهايي تعاملات‌مان را داريم و همفكري‌هايي از طريق دوستان داريم.
ممكن است سال آينده هم براي انتخابات رياست مجلس دوباره كانديدا مي‌شويد؟
نمي‌توانم به اين سوال پاسخ دهم، هر پاسخي دهم ممكن است دوستان ما در فراكسيون را با مساله رو به رو كند. مهم اين است كه ما مي‌خواهيم اين مسير را ادامه دهيم، يعني مسير تاثيرگذاري در مجلس. به ويژه از سال دوم ما موظف هستيم كه حركات برنامه‌اي خود را آغاز كنيم. ما فراموش نكرديم كه پيش از انتخابات يك برنامه ١٢٨بندي (برجا) را به مردم ارايه و وعده داده‌اي كه در آن مسير حركت مي‌كنيم. ما در اين مدت در راستاي محقق شدن اين برنامه كارهايي را انجام و كميته‌هايي را تشكيل داده‌ايم و از سال آينده بايد حركت‌هاي برنامه‌اي خود را در آن راستا آغاز كنيم به باور من اين مسائل بسيار مهمتر از انتخاب رياست مجلس است.
اگر فراكسيون تصميم بگيرد كه براي رياست سال آينده كانديدا شويد چطور؟
من يك بار هم گفتم كه واقعا به خرد جمعي اعتقاد دارم. اصلا بگذاريد براي‌تان يك موضوع را مثال بزنم. زماني كه كميسيون‌ها تشكيل مي‌شد اصرار زيادي بود كه من رياست كميسيون آموزش و تحقيقات را عهده‌دار شوم. پيش‌بيني دوستان اين بود كه از ٢٣ راي، من دست‌كم ١٨ راي خواهم داشت. تعدادي از دوستان اصولگرا هم اعلام كرده بودند كه به من راي خواهند داد. من خودم مخالف بودم و دليل اين مخالفت نقشي بود كه بايد در مديريت فراكسيون اميد داشته باشم. من مخالف بودم كه در كميسيون آموزش براي رياست كانديدا شوم و دلايل اين مخالفت را در جلسه هيات رييسه فراكسيون با دوستان درميان گذاشتم و تصميم را به هيات رييسه فراكسيون محول كردم كه با اتفاق آرا با نظر من موافقت كردند. من اگر مي‌خواهم مسووليت جمعي داشته باشم ناچارم تا از مسووليت‌هاي فردي فاصله بگيرم. وقتي جلسه مجلس تشكيل مي‌شود من بايد حواسم به مديريت فراكسيونم باشد تا نوبت گرفتن براي تذكر دادن و نطق كردن. همكاران جوان‌تر و همفكر بهتر از ما تذكرها را بيان مي‌كنند. يا در مسائل تخصصي اظهارنظر مي‌كنند همه اينها را گفتم تا به اين جمله برسم كه ما هيچ راهي جز تمكين از خرد جمعي نداريم زيرا به باور من اتكا به خرد جمعي يكي از مهم‌ترين شعارهاي اصلاح‌طلبي است. البته اين خرد جمعي در چارچوب ارزش‌ها، قانون اساسي و رعايت خط قرمزهاست. قطعا در چارچوب تصميمات فراكسيون در همه امور اقدام خواهيم كرد. فراكسيون تاكنون كارايي خود را نشان داد و ان‌شاءالله در آينده كاراتر به نقش‌آفريني خواهد پرداخت.
برنامه فراكسيون اميد براي انتخابات ارديبهشت ماه سال آينده چيست؟
فراكسيون اميد سه نماينده در شوراي عالي سياستگذاري اصلاحطلبان دارد كه در جريان بحث‌هاي شوراي عالي سياستگذاري است. قطعا فراكسيون تلاش مي‌كند تا انتخاباتي پرشور و با حضور حداكثري مردم برگزار شود.
شانس روحاني را در انتخابات سال آينده چقدر مي‌دانيد؟
اميدوارم ايشان در سال آينده جدي‌تر و با انگيزه بيشتري به ميدان بيايد. ايشان براي موفق شدن در انتخابات بايد بهتر عملكرد دولت خود را بيان كندو به چالش‌هاي دولت و بيان علل عدم موفقيت در برخي بخش‌ها بپردازد. طبيعي است كه بايد اولويت دور دوم دولت مطالبات مردم و رفع مشكلات و چالش‌ها باشد تا دولت موفق به اجراي برنامه‌هاي خود در همه زمينه‌ها باشد. البته ما درباره عملكرد دولت در بخش‌هايي گله‌هايي داريم كه اميدواريم در دور دوم مورد توجه جدي قرار بگيرد و براي رفع آنها دولت تلاش كند.
شما اين گلايه‌ها را به دولت منتقل كرده‌ايد؟
قاعدتا اين كار را كرده‌ايم اما از اين به بعد جدي‌تر پيگير خواهيم بود. زيرا معتقديم اين دولت در دور دوم بايد عملكرد بهتري داشته باشد. بالاخره امروز ما با فراكسيوني روبه‌رو هستيم كه با مردم ارتباط نزديك دارد و كوچك‌ترين مشكل مردم به سرعت منتقل مي‌شود و دولت بايد پاسخگو باشد. ما اين امكان و ابزار را تا سال گذشته نداشتيم اما الان يك تشكيلات منسجم داريم كه ارتباط نزديك با مردم دارد. اميدواريم مطالبات مردم در دولت دوم آقاي روحاني بيشتر مورد توجه قرار گيرد.
نظرات کاربران