ایسنا: سید عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه در نشست خبری خود به مناسبت اولین سالگرد اجرایی شدن برجام گفت: چهارمین گزارش ما درباره اجرای برجام امروز به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ارایه می‌شود.
وی به سفر هیات‌های مختلف خارجی به ایران و موقعیت سیاسی کشورمان در جهان اشاره کرد و گفت: شورای امنیت در آخرین قطعنامه خود نقش ایران را در سوریه به عنوان بازیگر مورد توجه قرار داد. الان شورای امنیت برنامه هسته‌ای ایران را به عنوان برنامه‌ای مشروع به جهان معرفی می‌کند.
عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای خاطرنشان کرد: برنامه هسته‌ای ایران الان یک برنامه مشروع است و به مسیر خود با قوت ادامه می‌دهد. کار ما روی ماشین‌های پیشرفته دارد انجام می‌شود و تحقیق و توسعه در حال انجام است. ما به غنی‌سازی صنعتی خواهیم رسید و همکاری‌های صلح آمیز هسته‌ای با دیگر کشورها در حال انجام است.
عراقچی گفت که فضایی که در مقابل برنامه هسته‌ای صلح آمیز ما باز شده قابل مقایسه با گذشته نیست.
وی درباره تحریم‌ها نیز گفت: ما در طول یک سال گذشته با بدعهدی‌ها، تعلل‌ها، سیاست‌های تاخیری و خصومت آمیز ازسوی آمریکا و برخی کشورها در برجام مواجه بودیم. در طول مذاکرات با این ترفندها مقابله می‌کردیم و بعد از مذاکرات آمریکایی‌ها و هم پیمانانشان برای ایجاد فضای مخرب و دور کردن سرمایه‌گذاران تلاش کردند، اما ما با این بدعهدی‌ها مقابله کردیم. آمریکایی‌ها و غربی‌ها تا توانستند سنگ‌اندازی کردند ولی ما با تک تک این سنگ‌اندازی‌ها مقابله کردیم و سعی کردیم موانع را برطرف کنیم.
همه درآمدهای نفتی قابل وصول است
این مقام وزارت امور خارجه با اشاره به گشایش‌های ایجاد شده در حوزه های انرژی، حمل و نقل و پولی و بانکی اظهار کرد: خوشبختانه با تلاش‌های وزارت نفت قراردادهای نفتی به خوبی انجام شده و گزارش‌های آن اعلام شده است و همچنین درآمدهای حاصل از فروش نفت امروز قابل وصول است. براساس گفته‌های معاون وزیر نفت ۲۹ میلیارد دلار از فروش نفت در یک سال گذشته درآمد داشته ایم که همه این‌ها قابل وصول است.
وی ادامه داد: البته بر سر راه ما سنگ اندازی ها وجود داشته است که مورد به مورد آن ها را حل کرده ایم.
عراقچی گفت: در حوزه حمل و نقل که بسیار موضوع کلیدی است و عمده حرکات اقتصادی بدون آن بی معنی است،گشایش های بسیار خوبی انجام شده است و براساس گزارش مقامات کشتیرانی الان بدون هیچ مشکلی کارها در حال انجام است. در گفتوگو و گزارش هایی که از آقای سعیدی گرفته ام مشکل بیمه، پرچم و کلاس کشتی ها حل شده است و دسترسی به بنادر تسهیل شده است. بنابراین هیچ مشکلی در حوزه کشتیرانی و حمل و نقل نداریم، یا حداقل باید بگویم مشکلی هم در این رابطه به ما ارجاع نشده است.
وی ادامه داد: شرکت ملی نفتکش نهادی کلیدی در انتقال نفت ایران بود که با مشکل بیمه‌ها در زمان تحریم مواجه بودند، اما امروز این مشکل حل شده است و بیش از یک میلیارد دلار کشتی‌های ما پوشش بیمه‌ای دریافت می‌کنند.
عراقچی در ادامه تصریح کرد: موانع خرید و فروش هواپیما میان ایران و کشورهای دیگر به ویژه تولیدکنندگان اصلی از بین رفته است و اولین هواپیما نیز وارد ایران شد. در حوزه هواپیمایی یک قرارداد ۱۰ ساله بسته شده است و امروز هواپیماهای ما در همه فرودگاه‌ها به جز چند کشور سوخت‌گیری می‌کنند و در حال رفع مشکل برای سوخت‌گیری برای این چند کشور نیز هستیم.
هنوز شرایط بانکی ما به حالت عادی برنگشته است
وی با اشاره به رفع تحریم‌ها در حوزه‌های مالی و بانکی با بیان به اینکه در این حوزه هنوز شرایط بانکی ما به حالت عادی برنگشته است، اظهار کرد: علت‌های متعددی برای این مسأله وجود دارد که تقریباً هیچ کدام به برجام مربوط نیست. مهمترین مانع تحریم‌های بانکی تحریم‌های اولیه آمریکا است که بعد از انقلاب اعمال شده است اما در برجام به آنها پرداخته نشده است و ماهم نگفتیم که برداشته می‌شود. ما فقط در مذاکرات هسته‌ای پیرامون همین موضوع صحبت کردیم. اما راه‌های جایگزین مشروع و قانونی وجود دارد که می‌توانیم بدون استفاده از سیستم مالی آمریکا نقل و انتقالات‌مان را انجام دهیم. مهم این است که در هر پروژه باید مسیر بانکی خودش را پیدا کنیم. همانطور که در رابطه با قرارداد ایرباس و بوئینگ کانال بانکی خاص خودش ایجاد شد. همچنین در رابطه با قرارداد پژو که حدود ۶۰۰ میلیون یورو است کانالی مالی و بانکی ایجاد شد.
وی ادامه داد: موانع دیگر از جمله قوانین پولشویی، مقابله با منابع مالی تروریست‌ها از جمله داعش و القاعده باعث شده در ۱۰ سال گذشته قواعد انضباطی پیچیده وضع شود و بانک‌های ما به خاطر تحریم‌ها از این فضا دور بودند اما حالا به تدریج در حال به روز شدن هستند.
عراقچی گفت: دوستان بانکی مطرح می‌کنند اگرچه مشکلات بانکی هنوز هست اما هیچ کجا در بن‌بست نیستیم. در هر حال به طور کلی در حوزه بانکی و مالی در وضعیت خوبی قرار داریم.
وی همچنین اظهار کرد: در گزارش سه ماهه چهارم اجرای برجام که امروز کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ارائه کرد درباره دیگر جنبه‌ها و بخش‌های اجرای برجام به طور دقیق اطلاع‌رسانی شده است.
معاون ظریف اشاره کرد: برجام خوب حرکت کرده و گشایش‌های خوبی را داشته است. باید بگویم که کسی به ایران لطف نکرده است؛ نه آمریکا و نه اروپا. نه تنها آنها منتی به سر ایران ندارند بلکه ما مدعی هستیم با اقداماتشان علیه ایران کار ما را کند کردند. در عین حال که ما با تک تک اقداماتشان مقابله کردیم و الان وضعیتمان در شرایط خوبی قرار دارد.
وی در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر اینکه آیا با تیم جدید وزارت امور خارجه آمریکا تماس‌هایی برقرار کرده‌اید، خاطرنشان کرد: ما جز مسایل فنی اجرای برجام مذاکره‌ای با آمریکایی‌ها نداریم. در مبحث بازگشت تحریم‌ها و تبادلات بانکی و موضوعات دیگر مذاکره می‌کنیم اما با آمریکایی‌ها مذاکره دیگری حتی نسبت به آینده برجام نداریم. مذاکرات دوجانبه‌ای که در حاشیه کمیسیون مشترک برجام انجام می‌شود در سطح کارشناسی و در زمینه نقض برجام با تمدید قانون تحریم‌های آمریکا بود.
وی گفت: ما برای مذاکره با آمریکا و بررسی مسایل اجرای برجام طبق مکانیسمی که در برجام آمده است عمل می‌کنیم.
عراقچی درباره احتمال پاره کردن برجام و یا انجام اقداماتی که ایران را به سمت خروج از برجام بکشد، اظهار کرد: برجام یک تعهد بین‌المللی است. اگر کشوری بخواهد برجام را کنار بگذارد تصمیم خودش است. ما درباره برجام مذاکره مجدد نمی‌کنیم و اگر کسی تصمیم دارد آن را پاره کند انتخاب با اوست؛ عکس‌العمل ما هم در برابر این اقدام روشن است. ما هم آن را آتش می‌زنیم و این به معنی آن است که هیچ مذاکره مجددی نخواهیم داشت و پرونده هسته‌ای ایران مجدداً باز نمی‌شود.
وی درباره برخی اقدامات احتمالی برای اجرای سختگیرانه برجام از سوی آمریکا، خاطرنشان کرد: برخی به ترامپ توصیه می‌کنند که برجام را به طور سختگیرانه اجرا کند تا به این شکل ایران خودش اقدام به خروج از برجام کند. اما امروز شاهد هستیم که حتی مخالفان برجام در آمریکا به ترامپ توصیه می‌کنند که برجام را پاره نکند و یا آن را کنار نگذارد بلکه با تحریم‌های بیشتر در حوزه‌های دیگر کاری کند که ایران خودش کنار بکشد.
عراقچی تأکید کرد: مسلماً جمهوری اسلامی ایران مفهومی به نام اجرای سختگیرانه برجام را قبول ندارد. ما همانطور که در برجام آمده است خواهان اجرای برجام با حسن نیت و در فضای سازنده هستیم و این تعهدی است که کشورهای گروه ۱+۵ از جمله آمریکا در چارچوب برجام آن را پذیرفته‌اند و صرفاً بیان امیال و آرزوها نیست. اگر آمریکایی‌ها یا هر کشور دیگری به سمت اجرای سختگیرانه حرکت کند از دید ما حرکت در خلاف مسیر اجرای برجام است. این که ترامپ بین برجام و غیر آن انتخاب کند با اوست اما باید تبعات انتخابش را بپذیرد.
وی در خصوص مذاکره با تیم سیاست خارجی ترامپ با تأکید بر اینکه مذاکرات هسته‌ای ما با آمریکا تمام شده است،خاطرنشان کرد: در حوزه اجرای برجام ممکن است ما با آمریکایی‌ها در سطح فنی مذاکره کنیم اما مذاکره سیاسی دیگر تمام شده و بعد از اجرایی شدن برجام نه با دولت فعلی و نه دولت بعدی وارد مذاکره نشده و نخواهیم شد. از دید ما برجام تمام شده است و موانع اقتصادی را هم برداشته است فقط باید مراقب سنگ‌اندازی‌ها باشیم.
وی در پاسخ به سوال دیگر خاطرنشان کرد: آمریکایی‌ها به سیاست غنی‌سازی صفر در ایران معتقد بودند اما ما یک روز هم غنی‌سازی را تعلیق نکردیم و تاریخ قضاوت خواهد کرد چه کسی در پیشبرد مواضعش پیرو بوده است. حرکت خردمندانه ایران در طول مذاکرات و بعد از آن باعث شد که دیگر نتوانند مثل سابق با ایران رفتار کنند. موضوع هسته‌ای ایران حل و فصل شده و پرونده PMD بسته شده است و آنها نمی‌توانند با ایران به عنوان کشور تهدیدکننده صلح و امنیت برخورد کنند چرا که تمام بهانه‌ها از آنها گرفته شده است.
وی با اشاره به مواضع پیشنهادی دفاع و خارجه ترامپ درباره برجام، گفت: مواضع آنها نشان می‌دهد که نظراتشان کمی با ترامپ متفاوت است. وزیر امور خارجه پیشنهادی ترامپ گفت که باید بررسی کاملی داشته باشیم و مضرات و مزایای برجام را بررسی کنیم. ما معتقدیم دولت جدید آمریکا هم قادر به کنار گذاشتن برجام نیست. اگر آنها تصمیم به کنار گذاشتن برجام بگیرند و یا صحبت از بازبینی آن داشته باشند ما هم برای همه نوع شرایطی آمادگی کامل داریم و طبق مصوبه مجلس در یک دوره زمانی مشخص فعالیت‌های هسته‌ای خود را به قبل باز می‌گردانیم.
وی ادامه داد: امروز وجهه ایران پس از برجام متفاوت شده است و حقانیت ایران در اثبات ادعاهایش به اثبات رسیده و دیگر نمی‌توانند بگویند ایران تهدید است بلکه ایران کشوری با نقش و نفوذ مثبت در منطقه است.
معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در خصوص موضع کمیسیون مشترک برجام در برابر تمدید قانون تحریم‌های آمریکا، اظهار کرد: آیسا یکی از مهمترین تحریم‌های آمریکا است و ما توانستیم این قانون را به عنوان تحریم هسته‌ای در برجام مورد شناسایی قرار دهیم چرا که در بحث مبارزه با سلاح‌های کشتار جمعی به موضوع سلاح هسته‌ای مورد ادعایشان درباره ایران اشاره شده است و طرف آمریکایی در نهایت مجبور شد این تحریم را هم در چارچوب تحریم‌های هسته‌ای قرار داد و با اجرایی شدن برجام با دستور رئیس جمهور آمریکا بلااثر شد. ما عمیقاً معتقد بودیم با پایان یافتن این تحریم تمدید آن به معنای تحریم جدید و نقض برجام است. ما از ابتدا تلاش داشتیم در مذاکرات هیچ اقدامی را در اختیار کنگره آمریکا قرار ندهیم چرا که فضای کنگره به نفع ایران نبود و اساساً کنگره‌ای که نتانیاهو در آن حق وتو دارد نباید برجام در اختیارش گذاشته شود. خوشبختانه دیگر کشورهای گروه ۱+۵ با ما هم‌نظر بودند و تأکید داشتند اگر قانون تمدید شده آیسا با دستور رئیس جمهور بلااثر نشود نقض فاحش برجام است اما خوشبختانه بعد از تمدید رئیس جمهور آمریکا این قانون را مجدداً بلااثر کرد.
معاون ظریف در ادامه درباره ابهامی که از سوی برخی رسانه‌ها مطرح شده است مبنی بر اینکه اگر ایران شکایت به کمیسیون برجام ببرد و در آنجا حل نشود نمی‌تواند به شورای امنیت شکایتش را ارجاع دهد؟ با اشاره به بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام، گفت: اگر زمانی با بازگشت تحریم‌ها مواجه شویم ابتدا گفت‌وگوی دوجانبه و سپس کارگروه تحریم و کمیسیون مشترک و یا نشست در سطح وزرا تشکیل می‌شود و بعد از آن اگر موضوع حل و فصل نشد موضوع می‌تواند به شورای امنیت ارجاع شود. اگر کشور شاکی ایران باشد طبق برجام می‌تواند در صورت حل و فصل نشدن شکایت در کمیسیون برجام تعهداتش را به طور جزیی یا کلی لغو کند چرا که ما شکایتمان را به شورای امنیت نمی‌بریم. ما نمی‌توانیم از کسانی شکایت کنیم که در آن شورا قاضی هستند. بنابراین تعهدات خود را به تشخیص هیأت نظارت بر برجام به طور جزیی یا کلی متوقف می‌کنیم.
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه برجام می‌تواند به عنوان الگویی در موضوعات منطقه ای و بین‌المللی به کار گرفته شود با بیان اینکه برجام الگوی هیچ موضوع دیگری نیست و تنها در بحث هسته‌ای ایران محقق شده است، گفت: اما رویکردهایی که در مذاکرات هسته‌ای و نیز توافق به کار گرفته شد می‌تواند در مسائل مختلف مورد استفاده قرار گیرد.
معاون ظریف درباره برخی اظهارات مبنی بر اینکه چینی ها در یکی از قراردادهای بازطراحی راکتور اراک قیمتی بالاتر از حد معمول درخواست کرده اند، گفت: من کاری به ماهیت و جزئیات مذاکرات مربوط به بازطراحی میان چین و سازمان انرژی اتمی ندارم اما پیام این موضوع آن است که همکاری ما با چین یا سایر کشورهای ۱+۵ برای ساخت راکتور اراک آنقدر خوب پیش رفته است که الان دعوا بر روی قیمت است. سازمان انرژی اتمی مذاکرات خوبی داشته و بسیاری از موانع رفع شده است.
وی تاکیدکرد: طراحی‌ها در راکتور جدید توسط ایران انجام می‌شود و ایران نیز خودش اجرای بازطراحی را برعهده دارد. کشورهای دیگر تنها تامین گواهی نامه های بین‌المللی مبنی بر صحت این راکتور و نیز تامین تجهیزات را به عهده دارند و امروز تنها در یک قرارداد ( قرارداد مشاوره‌ای ) در بازطراحی اراک با چینی ها بر سر قیمت چانه می زنیم.
عراقچی در پاسخ به سوال خبرنگار دیگری درباره لغو حضورش در تلویزیون که قرار بود شنبه شب برای ارائه گزارش اجرای برجام در یک سال گذشته حاضر شود گفت: دوستان صدا و سیما مدتها متقاضی حضور من در صدا و سیما هستند و حداقل از سه شبکه درخواست کردند که در جلسه ای حاضر شوم و خود آنها پیشنهاد کردند که تنها من حضور یابم. اما دیروز گفتند شرایط عوض شده است بنابراین می‌توانم بگویم صدا و سیما یک قراری گذاشت و بعد هم دبه کرد.
وی خاطر نشان کرد: در هیچ جای دنیا این گونه نیست که یک مقام رسمی را در حالیکه می خواهد گزارش کار خود را ارائه کند در کنار منتقد بنشانند. ما از مناظره و گفتوگو ابایی نداریم . من از ابتدای مذاکرات هسته‌ای در جلسات خصوصی با منتقدان صحبت کرده ام و در وزارت خارجه این جلسات برگزار می شد. البته برخی منتقدان هیچ وقت نیامدند اما در کل جلسات مفیدی بود. معتقدم وقتی سربازی بر می گردد به خانه می خواهد گزارش کار بدهد گذاشتن یک منتقد کنارش کار قشنگی نیست.
این مقام وزارت خارجه در پاسخ به این پرسش که آمریکایی ها در مذاکرات برای لغو تحریم های آیسا به طور شفاهی قول داده بودند گفت: آمریکایی ها قانون آیسا را به خاطر برجام متوقف کردند و اوباما و یا رئیس‌جمهور بعدی آمریکا باید دستور توقف این قانون را همواره اعلام کنند در غیر این صورت نقض فاحش برجام صورت گرفته است.
وی گفت: از نظر ما مهم است که قانون مورد تمدید قرار گرفته با دستور رئیس‌جمهور ؛ هر رئیس‌جمهوری باشد متوقف شود.
عراقچی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه اگر به مذاکرات برگردید چه بخشی از برجام را بازنگری می‌کنید؟ گفت: احتمالا همان روندی که طی شد را ادامه می‌دهیم.
وی در پاسخ به سوالی دیگر درباره مقدار پول های آزاد شده در اثر اجرای برجام گفت: این را باید از بانک مرکزی بپرسیم اما در طول مذاکرات در حدود ۱۲ میلیارد دلار آزاد شد و بعد از اجرای برجام همه دارایی‌های فریز شده یا مسکوت شده آزاد و در دسترس بانک مرکزی قرار گرفت. اگر منظور از پول‌های آزاد شده پول نقد است باید از بانک مرکزی بپرسیم اما اگر منظور در دسترس بودن دارایی‌های‌مان است باید بگویم همه آنها در دسترس هستند. در گزارشی که امروز به مجلس ارائه می‌شود آمار بانک مرکزی از مقادیر پول های آزاد شده و جابجا شده آمده است.
عراقچی خاطرنشان کرد: متاسفانه هر جا آمریکایی‌ها عقب نشینی کردند سعی کردند در رسانه‌های‌شان آن را به شکل دیگری نشان دهند و شروع کردند به رجز خوانی. اما در کشور ما همان مسئله تبدیل به قضاوت درباره برجام و یا تیم مذاکره کننده شد.
معاون ظریف در پاسخ به سوالی دیگر خاطر نشان کرد: یکی از مشکلاتی که با آمریکایی‌ها داشتیم در بحث احتمال بازگشت تحریم‌ها و تعیین تکلیف بدهی‌های ایران بود مبنی بر اینکه در صورت بازگشت تحریم‌ها چه شرایطی بر بدهی ایران حاکم خواهد شد. ما بعد از برجام با بسیاری از بانک‌ها و بنگاه‌های اقتصادی و بیمه قرارداد بستیم که اگر تحریم‌ها برگردد مشخص نبود چه بلایی بر سر این موضوعات و یا وام هایی که به ایران داده شده است می‌آمد.
وی در خصوص برخی انتقادات از سوی دلواپسان و منتقدان برجام خاطر نشان کرد: معتقدم انتقاد مخالفان از روی صداقت و دغدغه و نگرانی های آنها است و ما نیز باید به عنوان مسئول پاسخگو باشیم اما از گروه‌های مختلف سیاسی خواهش می‌کنم جانب انصاف را رعایت کنند و حداقل واقعیات را بیان کنند و دروغ نگویند. چندی پیش یکی از رسانه‌ها مدعی شده بود که حتی یک کیلوگرم کیک زرد وارد ایران نشده است در حالی که بعد از برجام بیش از ۲۰۰ تن کیک زرد وارد کشور شده است.
عراقچی ادامه داد: یکی دیگر از رسانه‌های منتقد و دلواپس از اظهارات اخیر اوباما تیتر زده بود که آمریکا بدون شلیک یک گلوله بر نامه هسته‌ای ایران را متوقف کرد. آنچه که آمریکا مدعی است که در آن پیروز شده این است که بدون شلیک گلوله برنامه تسلیحاتی و یا به عبارتی دسترسی ایران به بمب هسته‌ای را متوقف کرده است. ما هم گفتیم اگر اوباما این را دستاورد خود تلقی می‌کند ما هم این رابه ایشان می‌دهیم؛ چرا که اساسا برنامه تسلیحاتی وجود نداشته است و در عوض ما امتیازاتی که باید را گرفته ایم. سوال من این است که چگونه رسانه‌ای که خود را مدعی و داعیه‌دار ضدآمریکایی می‌داند چنین چیزی را تیتر می‌کند. اصلا فکر کنیم اوباما چنین حرفی زده است. آیا نباید جزو رجز خوانی‌های آنها بدانیم؟ آیا باید چنین چیزهایی به تیتر اول رسانه های ما تبدیل شود؟ آیا این رفتاربه معنای اثبات غلط بودن حرف امام خمینی (ره) نیست که گفتند آمریکاهیچ غلطی نمی‌تواند بکند؟
معاون ظریف خاطر نشان کرد: آنها در حالی که به دنبال غنی سازی صرف در ایران بودند قطع نامه های بین‌المللی و شورای حکام علیه ایران لغو کردند در حالیکه قرار بود آب سنگین ایران نداشته باشد از ما آب سنگین خریدند؛ بنابراین باید مراقب باشیم که از چه چیز انتقاد می کنیم. ما معتقدیم مذاکرات هسته‌ای نشان داد که آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند. ای کاش برجام همچنان موضوعی ملی باقی می ماند و به موضوعی فروملی تبدیل نمی‌شد کاری ندارم چه کسی این موضوع را به یک مسئله فروملی تبدیل کرد اما ای کاش همه گروه های سیاسی به ملی بودن این موضوع توجه جدی داشته باشند.
معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت خارجه در پایان در گذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را به خانواده ایشان و مردم ایران تسلیت گفت.
وی همچنین از گفتوگو با شبکه‌های مختلف تلویزیون در پایان نشست خبری خود خودداری کرد.
نظرات کاربران