رونمایی از پلتفرم مارکت پلیس آرتانیوم؛ همراهی هنر و تکنولوژی در حوزه NFT
«آرتانیوم»، مارکت پلیس NFT هنر ایران روز جمعه در خانه هنرمندان ایران با نمایش آثاری از ابراهیم حقیقی، و حضور هنرمندان و فعالان حوزه NFT به میزبانی هم‌بنیان‌‌گذاران آرتانیوم، کار خود را به شکل رسمی آغاز کرد.
آرتانیوم، به عنوان مارکت پلیس NFT هنر ایران از سال 2021 فعالیت خود را آغاز کرده و قصد دارد به هنرمندان و کلکسیونرها در راستای تبدیل آثارشان به NFT و خرید و فروش آن در این بازار کمک کند. آرتانیوم جنبه‌های حقوقی تبدیل یک اثر به NFT را مورد بررسی قرار می‌دهد و تبدیل آن به یک NFT با کمترین چالش را مورد تحلیل قرار می‌دهد.
آرتانیوم با سه گروه کاربر مواجه است، هنرمند خالق اثر، کلکسیونر و همچنین بنیادهای هنری. تبدیل اثر هریک از آنها به NFT با چالش‌ها روند متفاوتی همراه است. آرتانیوم هم به عنوان پلتفرم تبدیل اثر هنری به NFT در حقیقت بازارگاهی مبتنی بر دارایی‌های دیجیتال است که امروز در دنیای تکنولوژی و هنر مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته. از نمونه‌های بین‌المللی چنین پلتفرمی می‌توان به la collection هم اشاره کرد که اتفاقا آرتانیوم خود را نمونه ایرانی شبیه به آن می‌داند.
«آرتانیوم رویکردی فراتر از بازارهای مالی دارد»
هاجر سعیدی‌نژاد، هم‌بنیان‌گذار آرتانیوم در پاسخ به پرسش دیجیاتو مبنی بر اینکه همچنان دنیای بلاکچین، آنطور که باید در ایران توسط رگولاتوری و قانون‌گذار پذیرفته نشده، در چنین شرایطی راه‌اندازی مارکت پلیس NFT با چه چشم‌اندازی انجام شده است، گفت: «این موضوع هم مانند هر نوآوری دیگری نظام‌های مختلفی را درگیر می‌کند؛ از جمله رگولاتوری و خلق جامعه مشترک.»
سعیدی‌نژاد در در ادامه توضیحات خود با اشاره به اینکه این موضوع هم به مانند هر سیستم فناورانه دیگر، تعارض‌هایی با فرهنگ ما دارد، گفت: «خلاءفرهنگی، قانونی و رگولاتوری را نمی‌توان منکر شد، از سویی دیگر می‌توان گفت NFT و جهانی که ما سعی داریم به آن ورود کنیم، مسئله‌ای بیشتر از بازار و بخش مالی آن است.»
او با تاکید بر اینکه تیم آرتانیوم در تلاش برای پیشبرد نقطه تلاقی هنر و تکنولوژی است، گفت: «ما کنجکاویم و در تلاش برای حرکت روی لبه فناوری مبتنی بر دانش هستیم.»
هم‌بنیان‌گذار آرتانیوم در پاسخ به پرسش دیگر دیجیاتو مبنی بر اینکه چشم‌انداز این حوزه با توجه به وجود رویکرد انقباضی نهادهای اثرگذار را چطور توصیف می‌کنند، با تاکید بر اینکه به هر حال خلاء قانونی در این روند وجود دارد، گفت: «گروهی معتقدند که نباید از دولت توقع قانون‌گذاری و رگولاتوری را داشته باشیم و گروهی دیگر بر این باورند که رگولاتور این حوزه باید واجد قدرت حاکمیتی هم باشد. از طرفی گروهی دیگر بر این باورند که تصمیم این حوزه به شکل یکپارچه باید از سوی نهادهای حاکمیتی به شکل کلان گرفته شود.»
به گفته او آرتانیوم همچنان در حال رصد، تجربه و کنجکاوی است. از همین رو است که امکان اظهار نظر یا اعلام رویکردی مشخص را ندارد. بنابراین باید در پی تعامل بیشتر با کاربران و مخاطبان مارکت پلیس آرتانیوم این چشم‌انداز را در آینده به طور شفاف‌تری توصیف کرد.
او همچنین در جریان ارائه خود در بخش ابتدایی این رویداد بر این موضوع تاکید کرد که NFT و امکانی که بر تبادل و فروش آثار هنری فراهم کرده، اقتصاد هنر را به سمت دموکراتیزه شدن پیش برده و گفت: «این NFT است که دست دروازه‌بان‌های تجارت آثار هنری را نسبت به قبل بسته است. در دنیای NFT امکان ورود به تجارت آثار هنری برای همه فراهم است.»
به باور هم‌بنیان‌گذار آرتانیوم در چنین شرایطی امکان رصد معاملات به راحتی فراهم است.
ابراهیم حقیقی: همچنان تعریف روشنی از هنر در دنیای تکنولوژی وجود ندارد
بررسی ارتباط NFT با جریان اقتصاد هنر و تعریف مسیر آن در پنل اول این مراسم رونمایی با حضور ابراهیم حقیقی، گرافیست، دلارام عسگری، کارشناس اقتصاد هنر و برنا مهاجر، فعال حوزه NFT برگزار شد.
ابراهیم حقیقی با توضیح درباره وضعیت اقتصاد هنر در ایران و اثرگذاری تکنولوژی NFT بر این بازار گفت: «ورود هنرمندان به جریان خرید و فروش به تازگی شروع شده است. در شرایط فعلی اینکه چه کسانی به این حوزه ورود کنند و کلکسیونر شوند هم هنوز معلوم نیست.»
حقیقی با تاکید بر اینکه قصد هنرمند از ابتدای خلق اثر هنری فروش نیست، گفت: «در بررسی وضعیت NFT من در مورد هنرهای تجسمی اظهار نظر می‌کنم. پیش از این جمع‌آوری آثار هنری در موزه‌ها انجام می‌شد. موزه هنرهای معاصر و همچنین حراج تهران بخشی از این جریان بود و حالا سیستم نوآرانه NFT هم راه خود را پیدا خواهد کرد.»
به باور او اگر قرار است نو فکر کنیم و نو عمل کنیم، باید راه‌های نو را هم تجربه کنیم. حالا استفاده از NFT یکی از این مسیرهای نوآورانه است.
حقیقی همچنین با تاکید بر این موضوع که مفهوم و تعریف هنر تغییر کرده، گفت: «به هر حال با وجود خطر دم‌دستی شدن هنر، همچنان باید این حوزه را تجربه کرد. به هر حال باید اجازه دهیم که در نهایت جامعه بگوید چه چیزی هنر است و چه چیزی نیست.»
مهاجر: NFT به کمک دنیای دیجیتال آرت آمده است
برنا مهاجر، فعال حوزه NFT و کلکسیونر نیز در بخش دیگری از این پنل به توضیح درباره مفهوم NFT پرداخت و توضیح داد چرا خرید یک NFT بهتر از خرید یک نسخه فیزیکی است: «نسخه NFT را فقط شما دارید و هیچ فرد دیگری امکان ندارد آن را داشته باشد. اما نسخه پرینت یک تصویر ممکن است در اختیار هر کسی باشد.»
به گفته او NFT فراتر از جریان اقتصادی و تجارت هنر به دنیای دیجیتال آرت کمک کرده تا یکتایی آثار ثبت شود و اثر اصل قابلیت تشخیص داشته باشد.
مهاجر با تاکید بر اینکه برای بررسی این حوزه نیاز نیست صرفا از دریچه اقتصادی به آن نگاه کنیم، گفت: «پیش از این دروازه‌بان‌های اقتصاد هنر بودند که تعیین می‌کردند یک اثر هنر محسوب می‌شود یا خیر. این در حالی است که با تبدیل یک اثر به NFT حتی بحثی بر سر این نیست که این اثر هنر است یا خیر.»
این فعال حوزه NFT با اشاره به اینکه در این روند شما کالا را لمس نخواهید کرد اما مالک آن هستید، گفت: «زندگی در دنیای اینترنت، شرایطی را فراهم کرده که در آن NFT جذابیت دارد. من شهروند دنیای اینترنت هستم و اثر هنری فیزیکی نیاز ندارم، من چیزی می‌خواهم که در دنیای اینترنت قابل درک باشد.»
عسگری: NFT اقتصاد هنر را از دست دروازه‌بانان تجارت هنر خارج کرده
دنیای اقتصاد هنر طی هیجانی که دنیای رمزارز طی چند سال گذشته ایجاد کرد، رشد قابل توجهی برای NFT هم ایجاد کرده است. رضا جمیلی با توضیح این موضوع از عسگری خواست تا درباره بازار NFT توضیح دهد.
دلارام عسگری، کارشناس اقتصاد هنر، در پاسخ به این پرسش با تاکید بر اینکه همچنان بخش قابل توجهی از جامعه، نه تنها در ایران، بلکه در کشورهای دیگر درکی از این مفهوم ندارند، گفت: «بلاکچین مفهوم مالکیت هنر را در کل دنیا تغییر داده و فرایند مالکیت اثر بسیار ساده‌تر شده است.»
عسگری با تاکید بر اینکه نمی‌توان با اطمینان اعلام کرد، بازار NFT قطعا با رشد همره است، گفت: «با شروع پاندمی کرونا، اقتصاد هنر و خرید و فروش محصولات هنری به سمت بازار آنلاین پیش رفت و از سال 2021 بازار کریپتوآرت آغاز شد. رویکرد درست در مقابل این فناوری بررسی و توجه به مزایا و معایب آن است.»
او با تاکید بر اینکه با روی کار آمدن NFT دیگر دروازه‌بانان تجارت هنر اثر خود را از دست داده‌اند، گفت: «در چنین شرایطی هنرمندی از یک شهر دور افتاده امکانی خواهد داشت تا اثر هنری خود را به NFT تبدیل کند و آن را در عرصه جهانی به نمایش بگذارد. دموکراسی در اینر حوزه افزایش پیدا کرده و دیگر فقط نخبگان نیستند که در جریان بررسی و خرید و فروش هنر حاضر می‌شوند.»
دانش و آگاهی مهم‌ترین ابزاری است که هنرمندان تا پژوهشگران بر این باورند برای حضور در هر حوزه‌ای نباید از آن غافل شد. حقیقی نیز در این پنل بر این موضوع تاکید کرد این سفری است که درباره جزئیات آن آگاه نیستیم اما به تجربه آن می‌ارزد و باید آن را تجربه کرد.
مالکیت اثر NFT از دیدگاه حقوقی
میثاق نعمت گرگانی، هم‌بنیان گذار آرتانیوم، سعید وزیری مدرس دانشگاه و پژوهشگر حقوق فناوری و همچنین مهدی کوهیان، کارشناس ارشد حقوق ارتباطات و فعال حقوق هنر به تحلیل و بررسی جریان حقوقی در حوزه NFT پرداختند.
کوهیان با اشاره به اینکه در نهایت اصالت یک اثر، آن را به اثر هنری و در نهایت مورد دفاع قانون‌گذار قرار می‌دهد، گفت: «هر اثری با هر میزان ارزش هنری مالکیت مادی و معنوی دارد و مورد حمایت است. به هر حال مالکیت معنوی تا ابد برای خالق است و مالکیت مادی هم نکته‌ای است که قابلیت خرید و فروش دارد و قابل انتقال است.»
او با اشاره به اینکه در خصوص سفارش آثار هنری صراحتا تا 30 سال همه حقوق آن قابل انتقال است، گفت: «هر حق مادی در آینده هم در این روند قابل انتقال است. در مورد اثر هنری NFT هم تصورم بر این است که با خرید حقوق یک اثر هنری باید حقوق NFT آن هم خریداری شود.»
به گفته کوهیان هیچ قانونی همچنان در این حوزه تدوین نشده، بنابراین برای گذر از آن باید به تفسیر قانون مراجعه کرد. بنابراین باید حقوق ناشی از NFT هم خریداری شود.
سعید وزیری نیز درمورد تفاوت حقوق خال NFT و خالق اثر گفت: «به هر حال زمانی که مالکیت مادی اثر خریداری می‌شود شامل مالکیت NFT هم خواهد شد. این در حالی است که قید 30 سال وجود دارد و بعد از 30 سال مالکیت به خالق آن برمیگردد، درمورد NFT با پرسش مواجه هستیم.»
وزیری با تاکید بر اظهار نظر کوهیان درمور تفسیر و قرار داد گفت: «حقوق همواره عقب‌تر از تکنولوژی است. بنابراین تا مدتی باید همچنان به تفسیر مراجعه کرد.»
NFT مبتنی بر تکنولوژی تمرکز زدایی است
میثاق نعمت گرگانی، هم‌بنیان گذار آرتانیوم، در ادامه پنل بررسی جریان حقوقی NFT با اشاره به اینکه NFT مبتنی بر تکنولوژی غیر متمرکز است، گفت: «این حوزه به شدت مبتنی بر جامعه است و تعریف قانون‌گذاری در آن متفاوت است.»
او با اشاره به اینکه جامعه NFT، دنیای بلاکچین و هنر نگاه‌های متفاوتی به این عرصه دارند، گفت: «ما در توسعه آرتانیوم به طور مدام با پیچیدگی‌هایی در تدوین قراردادها مواجه بودیم. این حوزه همچنان روند روشنی ندارد و باید مدام به دنبال کشف و شهود در آن بود.»
گرگانی درباره چگونگی احراز هویت کاربران امکان حضورشان در این پلتفرم به تعریف سه تیپ کاربر پرداخت و گفت: « نخست زمانی است که هنرمند زنده است و قصد دارد اثر هنری خود را به NFT تبدیل کند. دوم زمانی که یک کلکسیونر مجموعه‌ای را خریداری کرده و یا سفارش داده و قصد تبدیل آن به NFT را دارد و سوم زمانی که یک بنیاد قصد دارد آثار را به NFT تبدیل کند.»
به گفته او جنس ارتباط با این کاربران متفاوت است و در نهایت اسنادی تنظیم و تدوین خواهند شد. اما حقیقت این است که پیچیدگی‌ها بسیار زیاد است.
هم‌بنیان‌گذار آرتانیوم با تاکید بر پیچیدگی‌های حقوقی موجود در این روند، گفت: «همین پیچیدگی‌ها منجر شده تا آرتانیوم بیش از 80 تا 85 درصد از پروژه‌ها را رد کند. پیچیدگی‌های حقوقی این حوزه تا جایی است که نه تنها احراز هویت بلکه احراز مالکیت هم بسیار پیچیده هستند.»
نگاه مخاطب به هم‌نوازی هنر و تکنولوژی
رویارویی علاقه‌مندان به هنرهای تجسمی و مفهومی با تکنولوژی در جریان رونمایی از مارکت پلیس آرتانیوم، کمی متفاوت‌تر از نگاهی عمیق به یک اثر هنری است. اینجا مسئله فقط درک و شناخت اثر هنری نیست، مفاهیم مرتبط با فلسفه بلاکچین، اقتصاد هنر، مالکیت حقوقی آثار هنری همه وهمه در این روند مورد بازبینی قرار خواهند گرفت.
سرعت رشد دانش در این حوزه به قدری بالاست که از زمان نگارش این گزارش تا زمانی که شما به عنوان مخاطب آن را بخوانید شاید نظریه‌پردازان هنر مدرن و محققان جریان تکنولوژی در هر نقطه‌ای از جهان تعابیر جدیدی را برای درک آن تعریف کرده باشند.
آنچه مسلم است و دراین رویداد هم بارها بر آن تاکید شد، پویایی همزمان هنر و تکنولوژی است. مفهوم هنر هر روز تغییر خواهد کر و اگر روزی یک نقاشی دیواری در کلیساهای قرون وسطی منتقدان آثار هنری را به هیجان وامیداشت، حالا یک پیکسل تبدیل شده به NFT در پلتفرم‌های فروش آثار NFT کلکسیونرهای اینترنت نسل سه را هیجان‌زده می‌کند.
حالا نه تنها هنر با تکنولوژی تعاملی عمیق‌تر پیدا کرده، بلکه مخاطب، هنرمند، مرکز تعامل آنها و همچنین بازارهای خرید و فروش آثار هنری مدام در حال تغییر و تحول هستند. مخاطب خود را بخشی از اثر هنری می‌بیند و این در حالی است که گاهی هیچ نمود فیزیکی از یک اثر وجود ندارد.
رگولاتوری، قانون‌گذاری و پذیرش اجتماعی هرقدر هم کند پیش برود، همچنان سرعت تکنولوژی بیشتر از هر موضوع دیگری است. تکنولوژی منتظر ایجاد زیرساخت و تصمیم حقوقدان و قانون‌گذار نمی‌شود. همان‌طور که هنر مجالی به چارچوب‌های از پیش تعیین شده نمی‌دهد و خود پیشرو است. شاید از همین رو است که دو مفهوم هنر و تکنولوژی که شاید در نگاه اول دور از هم ایستاده‌اند بیشتر از همیشه در بستر بلاکچین با نمود NFT آثار هنری، یکپارچه شده‌اند.
نظرات کاربران